ข้ามไปเนื้อหา

วิกิพีเดีย:คู่มือการเขียน/หลีกเลี่ยงถ้อยคำคลุมเครือ

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

ถ้อยคำคลุมเครือ คือถ้อยคำที่ไม่พูดตรงประเด็น ไม่ชัดเจน หรือทำให้เข้าใจผิด ในวิกิพีเดียหมายถึงการให้ข้อมูลที่ไม่ตรงประเด็น ไม่ชัดเจน และอาจทำให้เข้าใจผิดไปเป็นอย่างอื่น ถ้อยคำคลุมเครืออาจหมายถึงการใช้คำที่ประหนึ่งสนับสนุนหรือต่อต้านในคำพูดโดยปราศจากการให้แหล่งที่มาของข้อมูลแสดงความเห็นที่เชื่อถือได้ให้ผู้อ่านรับทราบอย่างชัดเจน หรือก่อให้เกิดข้อกังขาต่อถ้อยคำนั้น หากประโยคใดไม่สามารถทำให้ปราศจากถ้อยคำคลุมเครือได้ ประโยคนั้นจะแสดงความเอนเอียงออกมาซึ่งไม่เป็นกลาง ให้หาแหล่งอ้างอิงที่มาของประโยคนั้นมาเสริม หรือถ้าหาไม่ได้หรือไม่มีมูลก็ควรนำเอาประโยคดังกล่าวออกไป

บางคนกล่าวว่าถ้อยคำคลุมเครือเป็นสิ่งที่ยอดเยี่ยม!
บางคนกล่าวว่าถ้อยคำคลุมเครือเป็นสิ่งที่ยอดเยี่ยม!

ตัวอย่างเช่น "เมืองลูตัน ในสหราชอาณาจักรเป็นเมืองที่งดงามที่สุดในโลก" เป็นตัวอย่างของประโยคไม่เป็นกลาง การทำให้เป็นถ้อยคำคลุมเครือหรือลวงว่าเป็นกลางก็จะใช้คำพูดว่า "บางคนพูดว่า เมืองลูตัน ในสหราชอาณาจักรเป็นเมืองที่งดงามที่สุดในโลก"

ถึงแม้ว่าจะเป็นการแก้ไขขึ้นมา ก็ไม่ทำให้ประโยคแสดงความเห็นนี้ให้เป็นข้อเท็จจริงได้ ยังคงไม่เป็นการให้ข้อมูลและทำให้เกิดคำถามเช่น

  • ใครพูด
  • พูดเมื่อไหร่ เขียนตอนไหน
  • มีใครบ้างที่คิดเช่นนี้ คนจำนวนนั้นมีใครบ้าง
  • คนประเภทไหนที่คิดเช่นนี้บ้าง พวกเขาอยู่ที่ไหน
  • พวกเขามีอคติอะไรอยู่บ้าง
  • มีประเด็นสำคัญอะไร

ถ้อยคำคลุมเครือไม่ได้เป็นข้อมูลที่เป็นกลางจริง ๆ แค่เป็นข่าวลือ คำครหา หรือความคิดเห็นส่วนตัวที่คลุมเครือ การสร้างประโยคที่ไม่ตรงไปตรงมา ควรจะยกชื่อผู้ที่แสดงความเห็นมากกว่าการทำให้คลุมเครือหรือการให้ข้อมูลเลื่อนลอย

ภาพรวม

ตัวอย่าง
  • "บางคน พูด/กล่าว/ให้ความเห็น ว่า..." (ใครพูด ใครกล่าว)
  • "บางคนโต้แย้งว่า..." (ใครโต้แย้ง สำคัญหรือไม่)
  • "บางคนรู้สึกว่า..." (คนกลุ่มใดรู้สึก เกี่ยวกับความรู้สึกของผู้เขียนเองหรือไม่)
  • "ส่วนมากถือว่า..." (มากขนาดไหนเมื่อเทียบกับส่วนน้อย)
  • "...สามารถสรุปว่าเป็น..." (ใครสรุปไว้ ผู้เขียนไม่ควรสรุปเอง)
  • "จึงเชื่อได้ว่า..." (ใครเชื่อ เชื่ออย่างมีอคติหรือไม่)
  • "มีข่าวลือว่า..." (ข่าวลือมักจะไม่มีแหล่งที่มาที่ชัดเจน)
  • "เป็นที่น่าสงสัยว่า...", "เป็นไปได้ว่า..." (ใครเป็นคนตั้งสมมติฐาน สำคัญหรือไม่)
  • "ได้รับรายงานว่า..." (รายงานอะไร จากใคร เมื่อไร)
  • "การวิจัยได้แสดงให้เห็นแล้วว่า..." (การวิจัยอะไร โดยใคร)
  • "ผู้เชี่ยวชาญแสดงความเห็นว่า..." (ใครเชี่ยวชาญเรื่องอะไร น่าเชื่อถือแค่ไหน)
  • "ในทางวิทยาศาสตร์กล่าวว่า...", "ในทางแพทย์เชื่อว่า..." ฯลฯ (ควรระบุว่าใครกล่าว ใครเชื่อ ในแขนงความรู้นั้น)

ปัญหาของถ้อยคำคลุมเครือไม่เพียงเป็นอุปสรรคต่อมุมมองที่เป็นกลางของวิกิพีเดีย แต่ยังเป็นการสร้างปัญหาอื่นอีกด้วย

  • การไม่ได้ให้ข้อมูล จุดประสงค์ของสารานุกรมคือการให้ข้อมูลถูกต้องแม่นยำและข้อมูลที่มีประโยชน์ ถ้อยคำคลุมเครือมักให้ข้อมูลที่ไม่ถูกต้องหรือไม่มีประโยชน์
  • การใช้คำฟุ่มเฟือย ถ้อยคำคลุมเครือโดยมากมักเป็นการพูดยืดยาว การเขียนประโยคเยิ่นเย้อโดยไม่จำเป็น
  • การโต้เถียงที่ไม่จำเป็น ตัวอย่างเช่น "มีบางคนคิดว่า ก กับ ข" นำไปสู่คำถามหรือแม้แต่การโต้เถียงกัน เกี่ยวกับสิ่งที่ผู้คนคิด มีใครคิดเช่นนี้บ้าง หรือพวกเขาเป็นใครบ้าง
  • ความซ้ำซ้อน การใช้ถ้อยคำเช่นนี้อย่างมากอาจทำให้บทความน่าเบื่อหน่ายได้ ซึ่งเป็นผลมาจากการเขียนรูปประโยคซ้ำเดิม ตัวอย่างเช่น "บางคนโต้เถียงว่า... บางคนตอบรับว่า... บางคนชี้ประเด็นว่า..." เป็นการลดคุณภาพของสารานุกรม
  • การรับรู้เรื่องเวลา การใช้คำว่า "เมื่อเร็ว ๆ นี้", "ล่าสุด" และ "ปัจจุบัน" เป็นการไม่ระบุให้ข้อมูลเรื่องเวลาอย่างชัดเจนในข้อความ คือไม่ระบุว่าเริ่มเกิดขึ้นตั้งแต่เมื่อไร